یکی از اجزای کلیدی و تأثیرگذار در هر سیستم دزدگیر اماکن، سنسور حرکتی است؛ اما نه هر سنسوری. در بیشتر سیستم‌های حفاظتی خانگی یا تجاری، از سنسور حرکتی مادون قرمز غیرفعال یا به اختصار PIR استفاده می‌شود. این سنسور وظیفه تشخیص حضور افراد از طریق تغییرات دمایی را دارد.
در این مقاله به زبان ساده اما دقیق، به شما توضیح می‌دهیم که سنسور PIR چیست، چطور کار می‌کند، چه مزایا و معایبی دارد، و چطور باید آن را انتخاب و نصب کنید تا بیشترین کارایی را در برابر سرقت داشته باشید.
سنسور حرکتی PIR که مخفف عبارت Passive Infrared Sensor هست، یکی از پرکاربردترین حسگرها در سیستم‌های دزدگیر و امنیتی به شمار می‌ره. این سنسور به‌گونه‌ای طراحی شده که تغییرات دمایی در محیط رو تشخیص می‌ده. وقتی یک فرد یا حیوان وارد محیط بشه، گرمای بدنش باعث تغییر در الگوی دمایی محیط می‌شه. سنسور PIR این تغییر رو متوجه می‌شه و اون رو به‌عنوان حرکت شناسایی می‌کنه. بعد از اون، یه سیگنال به دستگاه مرکزی دزدگیر ارسال می‌شه تا اقدامات بعدی مثل به‌صدا درآمدن آژیر یا ارسال پیام انجام بشه. PIR خودش انرژی مادون قرمز تولید نمی‌کنه، فقط دریافت‌کننده‌ست. این سنسورها دقت خوبی دارن، مصرف برق کمی دارن و برای فضاهای داخلی مثل منزل، دفتر یا فروشگاه انتخاب مناسبی هستن. در واقع، با وجود ساختار ساده، نقش مهمی در افزایش امنیت دارن.
نحوه عملکرد سنسور PIR به زبان ساده
سنسور PIR از طریق تغییرات دمایی در میدان دید خود، حرکت را تشخیص می‌دهد. عملکرد آن به‌صورت زیر است:
- دریافت امواج مادون قرمز از محیط:
بدن انسان و سایر موجودات زنده، به‌طور طبیعی انرژی حرارتی منتشر می‌کنند که در قالب امواج مادون قرمز در محیط پخش می‌شود. - تحلیل تغییرات در شدت این امواج:
زمانی که شخصی از جلوی سنسور عبور می‌کند، سطح انرژی مادون قرمز در میدان دید سنسور به‌صورت ناگهانشی تغییر می‌کند. - واکنش سنسور:
اگر تغییر حرارتی به اندازه‌ای باشد که از آستانه مشخص‌شده عبور کند، سنسور فرمان ارسال هشدار را صادر می‌کند. این هشدار می‌تواند باعث به‌صدا درآمدن آژیر، ارسال پیامک، فعال‌سازی سیستم ضبط دوربین یا هر اقدام امنیتی دیگر شود.
اجزای اصلی سنسور PIR
لنز فرنل (Fresnel Lens)
این لنز روی سنسور نصب می‌شود و امواج مادون قرمز را از نواحی مختلف محیط، به سمت حسگر هدایت می‌کند. لنز فرنل باعث می‌شود سنسور بتواند محیط را به چند “زون دید” تقسیم کرده و در آن‌ها تغییرات را بررسی کند.
حسگر مادون قرمز (Pyroelectric Sensor)
قطعه‌ای الکترونیکی است که نسبت به تغییرات دمایی در میدان دید خود حساس است. معمولاً شامل دو حسگر کنار هم است که اختلاف تغییر دما را مقایسه می‌کنند.
مدار پردازشگر داخلی
وظیفه تحلیل داده‌های دریافتی از حسگر و تصمیم‌گیری درباره فعال‌سازی یا عدم فعال‌سازی سیستم هشدار را دارد.
خروجی الکتریکی یا رله
سیگنال خروجی برای راه‌اندازی سایر تجهیزات امنیتی یا روشنایی ارسال می‌شود.
زاویه دید و برد سنسور PIR
سنسورهای حرکتی PIR دارای زاویه دید مشخصی هستند. مدل‌های رایج دارای زاویه ۹۰ تا ۱۲۰ درجه هستند، اما انواع سقفی یا چرخشی می‌توانند زاویه‌ای تا ۳۶۰ درجه را نیز پوشش دهند.
برد افقی این سنسورها معمولاً بین ۶ تا ۱۲ متر است، که بسته به کیفیت ساخت، قدرت پردازنده و شرایط محیطی می‌تواند متفاوت باشد.
کاربردهای رایج سنسور PIR
- دزدگیر اماکن خانگی و تجاری
- روشنایی اتوماتیک در راهروها، پارکینگ‌ها یا حیاط‌ها
- دوربین‌های مداربسته با قابلیت ضبط هنگام حرکت
- سیستم‌های درب اتوماتیک
- هوشمندسازی خانه و سیستم‌های BMS
مزایا و معایب سنسور PIR
مزایا:
- قیمت اقتصادی نسبت به سایر سنسورها
- مصرف بسیار پایین انرژی
- عملکرد قابل‌اعتماد در فضاهای بسته
- بدون تشعشع یا تداخل با سایر تجهیزات
- نصب و راه‌اندازی ساده
معایب:
- نسبت به منابع گرمایی مانند بخاری یا پنجره‌های آفتاب‌گیر حساس است
- تغییرات دمایی آهسته یا ناچیز را ممکن است تشخیص ندهد
- حرکت پشت شیشه یا اجسام ضخیم را شناسایی نمی‌کند
- برای فضای باز نیاز به مدل‌های خاص Outdoor دارد
